Trong quá trình làm việc, mình có nhận được câu hỏi rằng, khi xét xử các bị can người nước ngoài, thì có cần phải dịch các văn bản tố tụng ra văn bản tiếng nước ngoài, hoặc văn bản tiếng Anh hay không? Thì mình xin giải đáp thắc mắc này trong video ngày hôm nay.

Trong thực tế làm việc, đã từng có trường hợp các bị cáo yêu cầu phải có văn bản tố tụng bằng tiếng Anh hoặc tiếng bản ngữ của họ thì họ mới hợp tác khai báo. Hơn thế nữa, họ còn yêu cầu phải có luật sư quốc tế bào chữa cho họ.

Theo thông lệ từ trước tới nay. trong vụ án hình sự có bị can, bị cáo là người nước ngoài, các cơ quan tố tụng đều mời người phiên dịch, trừ trường hợp bị can, bị cáo nói, viết thông thạo tiếng Việt và không yêu cầu người phiên dịch.

Theo Điều 24 bộ luật tố tụng hình sự, tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hình sự phải là tiếng Việt. Người tham gia tố tụng có quyền dùng tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình, trong trường hợp này cần phải có phiên dịch viên. Cũng trong bộ luật tố tụng hình sự, Theo Điều 226, nếu bị cáo không biết tiếng Việt thì sau khi tuyên án, người phiên dịch phải đọc lại cho bị cáo nghe toàn bộ bản án sang thứ tiếng mà bị cáo biết.

Tuy nhiên, trường hợp yêu cầu phải dịch văn bản tố tụng ra chữ viết tiếng Anh hoặc tiếng bản xứ là khá hiếm. Và thực tế, nếu như các bị cáo, bị can lấy lý do không hiểu rõ ràng các văn bản tố tụng để không hợp tác trong việc điều tra xét hỏi và tuyên án, thì trường hợp này sẽ đặt ra một vấn đề pháp lý là làm thế nào để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các bị cáo. Trong thực thế, tòa án nhân dân TPHCM khi xét xử 3 bị cáo người nước ngoài về hành vi vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy đã phải cho dịch toàn bộ tài liệu tố tụng sang tiếng Anh để phục vụ công tác xét xử, mặc dù việc này chưa được quy định rõ ràng trong luật.

Như vậy có thể thấy, việc dịch tài liệu tố tụng hình sự khi xét hỏi các vụ án có bị cáo là người nước ngoài thường được thực hiện linh hoạt, và trong luật chỉ quy định cần có sự hiện diện của phiên dịch viên, đóng vai trò phiên dịch để đảm bảo quyền lợi cho các bị cáo